کد مطلب:124772 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:180
یادآوری یک نکته
بر سر قلم های برخی نویسندگان و نیز سر زبان ها به ویژه سخنرانان مذهبی، این نكته فراوان رایج است، كه بعد از مسمومیت امام مجتبی علیه السلام قطعه هایی از «جگر» حضرت از حلقوم وی بیرون آمده، در درون تشت قرار گرفت! با توجه به این كه «جگر» یكی از اعضای بدن است كه خارج از معده قرار دارد و مجرای خروج آن گلوی انسان نمی باشد. اگر جگر كسی آسیب ببیند این گونه نیست كه از دهان وی بیرون آید. با توجه به این مطلب آیا این نكته می تواند صحیح باشد؟
درمنابع بسیاری سخن از این است كه «كبد» حضرت در درون تشت قرار گرفته است، و این مطلب رایج شاید از این جا منشأ گرفته است كه كبد را به معنای «جگر» تفسیر نموده اند. در حالی كه كبد معنای دیگری نیز دارد كه می تواند با این نكته سازگار باشد.
در كتاب های فرهنگ عربی همان گونه كه كبد را به معنای جگر تفسیر می نمایند، به معنای «وسط و جوف و باطن» هم تفسیر می كنند. كبد هر چیزی یعنی وسط و درون آن چیز. كبد السماء یعنی
[ صفحه 185]
همان وسط السماء، كبد السماء وسطها. [1] كبد كل شی ء وسطه [2] . «كبد هر چیزی وسط آن چیز است.» كبد الارض باطنها كبد كل شی ء وسطه. [3] «كبد زمین درون زمین، كبد هر چیزی وسط آن چیز است.» این معنا با آن نكته سازگار است كه درون حضرت در اثر شدت زهر آن گونه آسیب دیده است كه قطعه هایی ازآن (حلقوم، مری، معده) از راه دهان بیرون آمده باشد. اما اگر كبد به معنای؛ «جگر» باشد با این نكته سازگار نیست.
البته در برخی تعبیرها آمده كه حضرت بعد از مسمویت فرمودند كه من كبدم را فرود نهادم، انی لأضع كبدی. [4] این نكته با همان معنای نخست یعنی كبد به معنای جگر هم می توان سازگار باشد. زیرا جگر عضوی است كه نقش خون سازی و جذب عصاره غذای بدن را ایفا می كند و در صورت مسمومیت شدید غذا، ممكن است به جگر آن گونه آسیب برسد كه پاره پاره شود. لیكن این كه از راه دهان بیرون آید، فرض صحیح ندارد. بر این اساس این نكته كه قطعه هایی از كبد حضرت از راه دهان در درون تشت قرار گرفته باشد با معنای دوم یعنی كبد به معنای «دورن» سازگار است، كه همان خون ریزی شدید است كه قطعه هایی از درون از راه دهان در درون تشت قرار گرفته است. و الله سبحانه هو العالم. به هر جهت بر حسب نقل بیشتر منابع شهادت حضرت در 28 صفر سال پنجاه هجری چهل سال زندگی بعد از رسول الله صلی الله علیه و آله در سن 47 سالگی رخ داده است. [5] .
[ صفحه 186]
درمنابع بسیاری سخن از این است كه «كبد» حضرت در درون تشت قرار گرفته است، و این مطلب رایج شاید از این جا منشأ گرفته است كه كبد را به معنای «جگر» تفسیر نموده اند. در حالی كه كبد معنای دیگری نیز دارد كه می تواند با این نكته سازگار باشد.
در كتاب های فرهنگ عربی همان گونه كه كبد را به معنای جگر تفسیر می نمایند، به معنای «وسط و جوف و باطن» هم تفسیر می كنند. كبد هر چیزی یعنی وسط و درون آن چیز. كبد السماء یعنی
[ صفحه 185]
همان وسط السماء، كبد السماء وسطها. [1] كبد كل شی ء وسطه [2] . «كبد هر چیزی وسط آن چیز است.» كبد الارض باطنها كبد كل شی ء وسطه. [3] «كبد زمین درون زمین، كبد هر چیزی وسط آن چیز است.» این معنا با آن نكته سازگار است كه درون حضرت در اثر شدت زهر آن گونه آسیب دیده است كه قطعه هایی ازآن (حلقوم، مری، معده) از راه دهان بیرون آمده باشد. اما اگر كبد به معنای؛ «جگر» باشد با این نكته سازگار نیست.
البته در برخی تعبیرها آمده كه حضرت بعد از مسمویت فرمودند كه من كبدم را فرود نهادم، انی لأضع كبدی. [4] این نكته با همان معنای نخست یعنی كبد به معنای جگر هم می توان سازگار باشد. زیرا جگر عضوی است كه نقش خون سازی و جذب عصاره غذای بدن را ایفا می كند و در صورت مسمومیت شدید غذا، ممكن است به جگر آن گونه آسیب برسد كه پاره پاره شود. لیكن این كه از راه دهان بیرون آید، فرض صحیح ندارد. بر این اساس این نكته كه قطعه هایی از كبد حضرت از راه دهان در درون تشت قرار گرفته باشد با معنای دوم یعنی كبد به معنای «دورن» سازگار است، كه همان خون ریزی شدید است كه قطعه هایی از درون از راه دهان در درون تشت قرار گرفته است. و الله سبحانه هو العالم. به هر جهت بر حسب نقل بیشتر منابع شهادت حضرت در 28 صفر سال پنجاه هجری چهل سال زندگی بعد از رسول الله صلی الله علیه و آله در سن 47 سالگی رخ داده است. [5] .
[ صفحه 186]
[1] مفردات، ص 420، صحاح اللغة، ج 2 ص 463.
[2] نهاية، ج 4، ص 139، مجمع البحرين، ج 3، ص 136.
[3] مصباح الميز، ص 199.
[4] اسد الغابة، ج 2، ص 21، استيعاب، ج 1، ص 440.
[5] ارشاد، ج 2، ص 15، بحار، ج 44، ص 134، كافي باب مولد الحسن عليه السلام، تاريخ المفيد نقل از بحار، ج 46، ص 149) ارشاد روز شهادت را بيان ننموده است) .
ديدگاه هاي ديگري متفاوت در اين باره وجود دارد از جمله هفتم صفر سال 49 كه شهيد در دروس برگزيده است و هفتم صفر سال پنجاه كه كفعمي انتخاب نموده است، بحار، ج 44 ص 134. و پنجم ربيع الاول سال 49 يا پنجاه كه يعقوبي و اربيلي و بلاذري و سيوطي انتخاب نموده اند، تاريخ يعقوبي، ج 2، ص 133، كشف الغمة نقل از بحار، ج 44 ص 161. انساب اشراف، ج 3، ص 299، تاريخ الخلفاء، ص 228. و....